رایانه و اینترنت یك فناوری جدید است. مانند هر فناوری دیگری تا زمانی كه استفاده از رایانه و اینترنت عمومیت پیدا نكرده بود، هیچ پیش فرضی درباره مزایا و مخاطرات احتمالی آن وجود نداشت. اما حالا به تدریج زوایای بسیاری از آن آشكار می شود. در كشورهای پیشرفته كه این فناوری گسترش زیادی پیدا كرده است، مردم بیشتر با مزایا و جرائمی كه این فناوری با خود آورده آشنا شده اند و به تدریج قوانینی مناسب در حال ایجاد شدن است و این قوانین هر روز نیز در حال تكمیل شدن هستند. اما در كشور ما زوایای مختلف این فناوری و تبعات مثبت و جرائم مربوط به آن به تدریج آشكار می شود.
 «من یك سرمایه دار گینه ای هستم. در كشور من به خاطر جنگ هایی كه در جریان است سرمایه گذاری ممكن نیست. به همین خاطر دنبال كسی می گردم كه سرمایه ام را كه ۲۰ میلیون دلار است به دست او بسپارم تا در كشورش سرمایه گذاری كند. در صورتی كه مایلید این پول را دریافت كنید با من تماس بگیرید».
این متن به طور خلاصه محتوای ایمیلی است كه یك شهروند دریافت كرد. او به شدت تحت تأثیر این ایمیل قرار گرفت. به ویژه این كه نامه و سرگذشت «مرد گینه ای»كاملاً واقعی به نظر می رسید. او فكر می كرد كه با ۲۰ میلیون دلار قادر است سرمایه گذاری های بزرگی انجام دهد. اما از طرفی به صحت این ادعا شك داشت. بنابراین از طریق ایمیل با كسی كه نامه الكترونیكی را فرستاده بود تماس گرفت و از او خواست اطلاعات بیشتری در اختیارش قرار دهد. جواب تقریباً تكرار همان حرف ها بود. تنها چیزی كه اضافه شده بود درباره نحوه انتقال پول بود. مردی كه ادعا می كرد یك سرمایه دار گینه ای است می خواست كه این شهروند مشخصات و شماره حسابی در اختیارش قرار دهد و خودش نیز شماره تلفنی در اختیارش قرار داده بود. به نظر این شهروند، دادن شماره حساب اندكی بی احتیاطی بود، ضمن این كه چند نفر به او گفتند كه این قبیل افراد كلاهبردارند. وقتی این شهروند بیشتر تحقیق كرد متوجه شد كه این یك روش كلاهبرداری است كه اینك شهروندان غربی كه دسترسی زیادی به اینترنت دارند كاملاً با آن آشنا هستند و در نتیجه كلاهبرداران پیكان خود را به سوی كشورهای جهان سوم برگردانده اند.
یك شهروند دیگر از یك بانك نامه ای دریافت كرده بود به این مضمون كه «بیمه عمر یك فرد ثروتمند در دست ما است و از آن جایی كه او مرده و ورثه ای هم ندارد شما می توانید با ما همكاری كنید تا در استفاده از این پول با ما شریك شوید». وقتی این شهروند با این بانك تماس گرفت، از او خواسته شد كه ۲۵ دلار را همراه با اطلاعاتش برای بانك بفرستد تا برای ایجاد پرونده مورد استفاده قرار گیرد.
برای شهروند دیگری نیز ایمیلی ارسال شد كه از او می خواست كه با پرداخت مبلغی در یك كار خیر شریك شود و بعداً در ازایش مبالغی را دریافت كند.
بعضی از افراد كلاهبردار به همین وسیله شماره تلفن افراد را می گیرند و سپس با گرفتن شماره تلفن آنها برای رسیدن به هدفشان بارها با آنها تماس می گیرند و با سماجت و با دروغ های زیاد می كوشند توجه ایشان را به خود جلب كنند.
● فناوری جدید، جرائم جدید به همراه می آورد
رایانه و اینترنت یك فناوری جدید است. مانند هر فناوری دیگری تا زمانی كه استفاده از رایانه و اینترنت عمومیت پیدا نكرده بود، هیچ پیش فرضی درباره مزایا و مخاطرات احتمالی آن وجود نداشت. اما حالا به تدریج زوایای بسیاری از آن آشكار می شود. در كشورهای پیشرفته كه این فناوری گسترش زیادی پیدا كرده است، مردم بیشتر با مزایا و جرائمی كه این فناوری با خود آورده آشنا شده اند و به تدریج قوانینی مناسب در حال ایجاد شدن است و این قوانین هر روز نیز در حال تكمیل شدن هستند. اما در كشور ما زوایای مختلف این فناوری و تبعات مثبت و جرائم مربوط به آن به تدریج آشكار می شود.
چندی پیش رئیس پلیس جرائم اینترنتی اداره آگاهی نیروی انتظامی نیز به شهروندان درباره كلاهبرداری های مختلف از طریق اینترنت و پست الكترونیك هشدار داد.
سرهنگ امیدی گفت كه در پیام هایی كه به قصد كلاهبرداری فرستاده می شوند، به مخاطبان خبر برنده شدن در یك قرعه كشی داده می شود و یا از افراد برای شركت در قرعه كشی و یا شركت در جابه جایی پولی كه منجر به كسب درآمد خواهد شد، دعوت می شود. در این پیام ها به كاربران اعلام می شود كه مبالغ بسیار زیادی برنده شده اند و كاربران با درخواست هایی مبنی بر اعلام مشخصات مواجه می شوند. در قدم های بعدی، كاربر با این تصور كه ثبت اطلاعات مشكلی را متوجه وی نخواهد كرد، اقدام به ارسال اطلاعات می كند و فرستندگان پیام نیز به محض دریافت پاسخ مثبت از سوی كاربر با ارسال مداركی جعلی در پی القای این موضوع برمی آیند كه گیرنده پیام دریكی از بانك های معتبر بین المللی برنده شده است. در مرحله بعدی از كاربران درخواست افتتاح حساب و واریز مبالغی به آن حساب ها به عنوان هزینه جابه جایی مبالغ برنده شده می شود و از سوی ارسال كنندگان پیام اعلام می شود كه هزینه جابه جایی پول برعهده فرد برنده شده بوده و شركت در این مورد هزینه ای را متقبل نمی شود.
وی به عنوان نمونه از كلاهبرداری هایی گفت كه برخی از كلاهبرداران از طریق ارتباط با افراد ابراز می كنند وارث پدری هستند كه پول زیادی در حساب وی وجود دارد و از فرد می خواهند با ادعای شراكت با پدر فوت شده، اقدام به دریافت پول از بانك كرده و بخشی از این پول را به عنوان حق الزحمه دریافت نماید. در نوع دیگری از این كلاهبرداری ها، افراد ازكاربران درخواست حمل پول به كشوری ثالث به قصد پولشویی و دریافت حق الزحمه می كنند.
«امیدی»گفت كه اكثر فریب خوردگان از قشر تحصیلكرده هستند كه با رایانه سروكار دارند و مبدأ بیشتر این پیام ها، كشورهای آفریقایی است.
وی افزود:«پس از پیگیری های پلیس به دلیل جعلی بودن آدرس ها و مدارك و همچنین اجاره ای بودن خطوط تلفن امكان ردیابی بسیار سخت می شود».
البته جرائم اینترنتی تنها محدود به كلاهبرداری نمی شوند. انتشار اخبار كذب، افترا، آزار و اذیت، سوء استفاده از پست الكترونیك، ارسال مطالب و تصاویر و فیلم های مستهجن، هتك حرمت افراد با پخش مطلب یا تصاویر آنها، تلاش برای به انحراف كشاندن و سوء استفاده از كودكان، نقض حق مالكیت مادی و معنوی افراد، هك كردن و ویروسی كردن سایت ها از جمله جرائم دیگر اینترنتی محسوب می شوند.
ظاهراً هنوز آمار دقیقی در زمینه میزان جرائم اینترنتی در كشور وجود ندارد. اما گفته می شود كه خلافكاران علاقه زیادی به پیدا كردن اطلاعات شخصی افراد به ویژه برای خالی كردن حساب بانكی آنها و نفوذ به سیستم بانكی دارند.
● آشنایی با جرائم اینترنتی
رایانه و اینترنت فناوری های نوینی هستند كه عصر جدید بدون آنها قابل تصور نیست. اینترنت نیز مانند بیشتر فناوری ها مزایای زیادی دارد. ولی در عین حال افرادی نیز وجود دارند كه به سوء استفاده از آن می پردازند.
نسرین مشایخی جامعه شناس می گوید:«اینترنت مزایای زیادی دارد و یكی از فناوری هایی است كه جهان امروز بدون آن قابل تصور نیست. از جمله مزایای اینترنت گسترش تجارت و در دسترس همگان بودن اطلاعات است. بنابراین برخلاف نظر برخی كه فكر می كنند برای كنترل برخی از عواقب سوء اینترنت باید از گسترش آن جلوگیری كرد، اما لازم است كه به هر وسیله ممكن در صدد گسترش آن به همه نقاط كشور و در بین همه افراد اعم از شهری و روستایی باشیم. بعد هم مانند هر فناوری دیگری لازم است درباره جرائم اینترنتی اطلاع رسانی كنیم و بویژه در این زمینه قوانین محكمی تدوین كنیم. طبیعی است كه كلاهبرداری اینترنتی با كلاهبرداری سنتی متفاوت است و قوانین مناسب خود را می خواهد و یا جرائمی مثل هك كردن وجود دارد كه اصولاً مربوط به رایانه و اینترنت است. در بسیاری از كشورهای پیشرفته هم تصحیح یا تغییر قوانین در این زمینه و سایر جرائم اینترنتی فرایندی مداوم است».
وی می افزاید:«قوانینی كه در حوزه اینترنت و جرائم اینترنتی تدوین می شود، لازم است حفظ احترام افراد و اعاده حیثیت آنها و مجازات مجرمان را دنبال كند. طبیعی است كه هرقدر فناوری توسعه می یابد هم امكان به وجود آمدن جرائم بیشتر می شود و هم امكان كنترل همان جرائم به وجودمی آید. مانند تلفن كه عده ای برای مزاحمت و تهدید دیگران نیز از آن استفاده می كردند ولی بعداً هم امكان ردیابی مزاحمان به وجود آمد و حتی حالا با وجود تلفن هایی كه شماره بر روی آن می افتد هر كسی شخصاً نیز قادر به پیدا كردن مزاحم است».
محیط اینترنت محیطی جذاب، سرشار از اطلاعات و امكان ارتباط و تجارت با دیگران است. منتها همه ما باید با خطراتی كه سوء استفاده كنندگان از اینترنت از ناحیه آن، خود ما و اعضای خانواده مان را با آن مواجه می كنند آشنا باشیم و از سویی با تدوین قوانین مناسب در پی كنترل جرائم اینترنتی باشیم.‎/

حمیده احمدیان راد