خشكاننده‌ها

قسمت پنجم: تعيين سولفاتهاي محلول در آب روش آزمون

Desiccants

Part 5: Determination of water soluble sulphates content Test‏ method

  بسمه تعالي»

آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنها مرجع رسمي كشور است كه عهده دار وظيفه تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي ( رسمي ) ميباشد.

تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد. سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد.پيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربوط ارسال ميشود و پس از دريافت نظرات وپيشنهادها در كميته ملي مرتبط با آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي ( رسمي) چاپ و منتشر مي شود.

پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد. بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد.

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد.

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد. مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد.

همچنين بمنظور اطمينان بخشيدن به استفاده كنندگان از خدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد. ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي براي ارتقاي سطح استانداردهاي ملي از ديگر وظايف اين مؤسسه مي باشد.

›     نشاني مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران : كرج ـ شهر صنعتي، صندوق پستي 163-31585

دفتر مركزي : تهران ـ ضلع جنوبي ميدان ونك، صندوق پستي 6139-14155

(        تلفن مؤسسه در كرج: 8-2806031-0261

(        تلفن مؤسسه در تهران: 5-8879461-021

)        دورنگار: كرج 2808114-0261 ـ تهران 8887103 - 8887080 – 021

P         بخش فروش ـ تلفن: 2807045-0261 دورنگار: 2807045-0261

:        پيام نگار: Standard @ isiri.or.ir

×         بهاء:  500  ريال

 ›     Headquarters :          Institute Of Standards And Industrial Research Of Iran

P.O.Box:                     31585-163 Karaj – IRAN

(       Tel:                             0098 261 2806031-8

)        Fax:                            0098 261 2808114

Central Office :         Southern corner of Vanak square, Tehran

P.O.Box:                     14155-6139  Tehran-IRAN

(       Tel:                             0098 21 8879461-5

)        Fax:                            0098 21 8887080, 8887103

:        Email:                         Standard @ isiri.or.ir

Ø        Price:                          500 RLS

اعضاي شركت كننده در سيصد و پنجاه و هفتمين جلسه كميته ملي استاندارد

شيميايي و پليمر مورخ 3/3/1384

          رئيس                                                             سمت يا نمايندگي

افتخار السادات – ميرحبيبي      دانشگاه الزهرا

(كارشناس ارشد شيمي)

  اعضاء

احتشامي  -  علي اصغر        جهاد دانشگاهي صنعتي شريف

(كارشناس شيمي)

اكبري حقيقي -  كريم                 نماينده رياست مؤسسه استاندارد

(كارشناس شيمي)

اسماعيل پور -  سوسن                     مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

(كارشناس شيمي)

بلالايي ـ فاطمه               پارك علم و فناوري استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي تجزيه)

بني مهد كيواني - محمد         جهاد دانشگاهي استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي فيزيك)

پدري ـ محمدرضا               شركت توليدي ستاره لاهيج

(كارشناس مهندسي شيمي )

جعفريان ـ مهناز                اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي آلي)

جلالي - علي اصغر                     مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

(كارشناس شيمي)

حافظ اميني - طناز            مركز تحقيقات وزارت كار

(كارشناس شيمي)

حبيبي كيا آبادي ـ فاطمه      موسسه تحقيقات برنج كشور 

(كارشناس ارشد شيمي آلي)

 دانيالي -  شهرام      سازمان حمايت از مصرف كنندگان و توليدكنندگان

(كارشناس شيمي)

رياحي – صفيه                پژوهشگاه نيرو

(كارشناس شيمي)

سياوش آبكناري – محمد         اداره كل استاندارد وتحقيقات صنعتي استانگيلان

(كارشناس مهندسي عمران )

سمانه -  عباسي                         مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

(كمك كارشناس)

كبري - عزيزي                 شركت آب و فاضلاب

(كارشناس ارشد مهندسي محيط زيست)

ملك سياه چشم -  زهرا        سازمان محيط زيست

(كارشناس شيمي)

  دبير

فتحي رشتي - ام البنين  مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران(كارشناس شيمي)

 كمسيون استاندارد” خشكانندها _ قسمت پنجم   تعيين سولفاتهاي محلول در آب - روش آزمون “

   رئيس                                               سمت يا نمايندگي

زنجانچي - محمد علي         دانشگاه گيلان

(دكتراي شيمي فيزيك )

      اعضاء

بلالايي ـ فاطمه            پارك علم و فناوري استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي تجزيه )                 

بني مهد كيواني - محمد         جهاد دانشگاهي استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي فيزيك)

پدري ـ محمدرضا               شركت توليدي ستاره لاهيج

(كارشناس مهندسي شيمي )

حبيبي كيا آبادي ـ فاطمه       موسسه تحقيقات برنج كشور        

(كارشناس ارشد شيمي آلي)

سياوش آبكناري - محمد  اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان گيلان

(كارشناس مهندسي عمران )

طلاكوبي ـ مريم        اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان گيلان        

(كارشناس شيمي)

قاسمي گورجي – قاسم             دانشگاه آزاد اسلامي واحد رشت

(دكتراي شيمي فيزيك )

ميرمحمدي كيارمش _ سيد حسين        آموزش و پرورش استان گيلان   

(كارشناس ارشد شيمي آلي)            

   دبير

جعفريان ـ مهناز    اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان گيلان

(كارشناس ارشد شيمي آلي)

پيشگفتار

استاندارد ” خشكاننده ها - قسمت پنجم -  تعيين سولفاتهاي محلول در آب روش آزمون “

كه توسط كمسيـونهاي  مربوط تهيه و تدوين شده و در سيصدو پنجاه و هفتمين جلسه كميته ملي اسـتاندارد شيميايي و پليمر مورخ   3/3/1384  مورد تاييـد قرارگرفته است ، اينك به استنـــاد بنــد يك ماده3 قانون اصلاح قوانيـــن و مقررات موسسـه استاندارد و تحقيـقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استـانـدارد ملي ايران منتشر مي شود .براي حفظ همگامي و هماهنـگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع ، علوم و خدمات , استانداردهاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد . هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استاندارد ارايه شود در هنگام تجديد نظر در كمسيـــون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت . بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين تجديد نظر آنها استفاده كرد در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است  كه ضمن توجـه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه در حد امكان بين اين استاندارد و استاندارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشـرفته جهان هماهنگي ايجاد شود . منبع و ماخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح زير است :

1-      BS 3482  : 1991  Methods of test for Desiccants – PART 5 -  Determination of water soluble sulphates content

 خشكاننده ها -  قسمت پنجم- تعيين سولفاتهاي محلول در آب- روش آزمون

1    هدف و دامنه كاربرد

هدف از تدوين اين استاندارد ارايه روشي براي اندازه گيري مقدار سولفاتهاي محلول در آب در خشكاننده ها است .

2     مراجع الزامي

 مدارك زير حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد ارجاع داده شده است. بدين ترتيب آن مقررات جزئي از اين استاندارد محسوب مي شوند. در مورد مراجـــع داراي تاريخ چاپ و/ يا تجديد نظر اصلاحيــــــه يا تجديد نظرهاي بعدي اين مدارك مورد نظر نيست . معهذا بهتر است كاربران ذينفع اين استاندارد , امكان كاربرد آخرين اصلاحيه ها و تجديد نظرها ي مدارك الزامـــي زير را مورد بررسي قراردهند. در مورد مراجـــع بدون تاريخ چاپ و/ يا تجديد نظر, آخرين چاپ و/ يا تجديد نظرآن مدارك الزامـــي ارجاع داده شده مورد نظر است .استفاده از مراجع زير براي كاربرد اين استاندارد الزامي است :

2-1    استاندارد ملي ايران شماره 1-8042  : سال 1384  خشكاننده ها - قسمت اول  ـ آماده كردن نمونه ها براي آزمون - روش آزمون  

2-2    استاندارد ملي 1728 : سال 1381 آب مورد مصرف در آزمايشگاه تجزيه- ويژگي ها وروشهاي آزمون

3    اساس روش

 در اين روش از ، آزمونه اي از محلول استخراج شده آبي و صاف شده سولفات بصورت باريم سولفات رسوب داده مي شود و پس از صاف كردن در گرمخانه[1]  خشك مي شود .

4   مواد لازم

در اين روش فقط از مواد با خلوص تجزيه اي[2]  و آب مطابق با استاندارد بند2-2  استفاده  كنيد .   

 4-1   محلول هيدروكلريك اسيد ، با دانسيته 180/1 گرم بر ميلي ليتر

4- 2   محلول باريم كلريد ، 10 درصد ( جرمي/ جرمي )

4-3        محلول نقره نيترات ، يك درصد  ( جرمي/ جرمي )

    5 وسايل لازم

5-1   وسايل متداول آزمايشگاهي

5-2  كاغذ صافي بدون خاكستر با منافذ بسيار ريز (باند آبي)

5-3   گرمخانه ، با توانايي تنظيم دما در 5±110 درجه سلسيوس

5-4  كوره ، با توانايي تنظيم دما در 10±600 درجه سلسيوس

6   تهيه نمونه موردآزمون

 حد اقل 400 ميلي ليتر محلول آبي كه به روش شرح داده شده در استاندارد بند 2-1استخراج شده است تهيـــه كنيد . محلول استخراج شده را توسط كاغذ صافي (بند 5-2)صاف كنيد .

7  روش آزمون

7-1     آزمونه  50  ميلي ليتر از نمونه مورد آزمون( بند 6 )  را به يك بشر شيشه اي 250 ميلي ليتري منتقل كنيد .

رسوب دهي

 2 ميلي ليتر از محلول هيدروكلريك اسيد ( بند4-1) را به آزمونه (بند 7-1 )اضافه كنيد و  بجوشانيد . به آرامي 5 ميلي ليتر محلول باريم كلريد (بند4-2) به آن اضافه كنيد. بشر را به مدت دو ساعت روي حمام آب جوش قرار دهيد ، سپس آن را از روي حمام برداشته و به مدت 16 ساعت به حال خود بگذاريد .

7-3     اندازه گيري

رسوب و محلول حاصل (بند 7-2 ) را كاملاً مخلـــوط كرده و با كاغذ صافــي (بند 5- 2 ) صاف كنيد . رسوب را با 25 ميلي ليتر آب گرم 70 درجه سلسيوس بشوييد . سپس به محلول حاصل از شستشو 5 ميلي ليتر از محلول نقره نيترات ( بند4-3 ) اضافـه كنيد . به دقت ميزان كدري ايجاد شده را كنترل كنيد و محلول را دور بريزيد. عمليات شستشو و افزودن نقره نيترات را آنقدر تكرار كنيد تا اينكه در محلول حاصل از شستشو ديگر كدري ايجاد نشود . يعني تا زماني كه اين محلول عاري از يون كلريد باشد.    يك بوته چيني را به مدت يك ساعت  در كوره ( بند 5-4 ) حرارت دهيد . سپس آن را در خشكانه قرار دهيد تا خنك شود . بوته چيني را با دقت 001/0 گرم وزن كنيد و وزن آن را يادداشت كنيد . رسوب و كاغذ صافي را به بوته چيني منتقل كنيد و به مدت يك ساعت در گرمخانه ( بند 5-3 ) قرار دهيد . بوته را از گرمخانه خارج كنيد و روي شعله كم قرار دهيد تا كاغذ صافي ذغال شود. دقت كنيد كه كاغذ صافي شعله ور نشود و چيزي از نمونه هدر نرود . با احتياط بوته و محتوياتش را به كوره (بند5-4) منتقل كنيد. پس از يك ساعت آن را با محتوياتش به خشكانه منتقل كنيد تا خنك شود و با دقت 001/0 گرم وزن كنيد . عمليات حرارت دادن ، خنك كردن و توزين را آنقدر تكرار كنيد تا اختلاف دو بار توزين متوالي بيش از 002/0 گرم نباشد .

 8    محاسبه وبيان نتايج

   مقدار سولفات محلول در آب را بر حسب درصد جرمي سديم سولفات از فرمول زيرمحاسبه كنيد:

500 50

100 50

6085/0  =  مقدار سولفات محلول در آب    ×          *   ×          (m₂ –m₁)       

        (Na2SO4جرمي (درصد                                                                        

كه با محاسبه اعداد ثابت مي توان فرمول فوق را به صورت زير خلاصه كرد :

=  مقدار سولفات محلول در آب      *  17/12(m₂ –m₁)        

                                       (در صد جرمي )

كه در آن :

₁ m   = جرم اوليه بوته ، به گرم

₂m  = جرم نهايي بوته و رسوب ، پس از حرارت دادن در دماي 10±600 درجه   سلسيوس  ،   به گرم است .

 9   گزارش آزمون

گزارش آزمون بايد شامل اطلاعات زير باشد :

 9-1    مشخصات كامل نمونه

9-2    شماره اين استاندارد ملي

 9-3    نتايج آزمون مطابق بند 8

9-4    تاريخ انجام آزمون

9-5   هر مورد غير معمول كه در حين آزمون مشاهده شده است .